रेल्वेचे डिजीटलीकरण करण्याची तयारी, कागदी तिकीट लवकरच बंद होणार....!

भारतीय रेल्वेची तिकीट प्रणाली टप्प्याटप्प्याने डिजिटल केली जाईल. त्यासाठी रेल्वेचे पाचही छापखाने बंद करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. दरम्यान, रेल्वे तिकीट आणि पावत्या (मनी मूल्याची कागदपत्रे) छापण्याचे काम बाहेरून केले जाणार आहे. तिकीट प्रणालीच्या डिजिटायझेशनमुळे बनावट रेल्वे तिकिटांच्या व्यवसायाला आळा बसेल. त्यामुळे रेल्वे आणि रेल्वे प्रवाशांची फसवणूक करणे तिकीट दलालांना सोपे जाणार नाही.

रेल्वे बोर्डाने ३ मे रोजी सर्व विभागीय रेल्वेच्या महाव्यवस्थापकांना सूचना जारी केल्या आहेत. बोर्डाच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले की, भायखळा-मुंबई, हावडा, शकूरबस्ती-दिल्ली, रोयापूर-चेन्नई आणि सिकंदराबाद रेल्वेचे प्रिंटिंग प्रेस बंद करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. येथे आरक्षित आणि अनारक्षित रेल्वे तिकिटांव्यतिरिक्त, रोख पावती पुस्तकासह ४६ प्रकारची मुद्रा मूल्याची कागदपत्रे छापली जातात.

अधिकाऱ्याने सांगितले की, रेल्वे प्रिंटिंग प्रेस बंद करण्याचा तत्वतः निर्णय मे २०१९ मध्ये घेण्यात आला होता. आता त्याची अंमलबजावणी सुरू आहे. बोर्डाच्या आदेशानुसार, देशभरातील रेल्वे काउंटर आणि इतर अधिकृत ठिकाणांवरून रेल्वे आरक्षित तिकीट आणि अनारक्षित तिकीट प्रणाली डिजिटल केली जाईल. दरम्यान, रेल्वे तिकीट आणि इतर कागदपत्रे IBS आणि RBI च्या अधिकृत प्रिंटिंग प्रेसमध्ये छापली जातील. तज्ञांचे म्हणणे आहे की, सध्या ८१ टक्के प्रवासी ई-तिकीट ऑनलाईन बुक करत आहेत. तर १९ टक्के तिकिटे काउंटरवरून खरेदी केली जात आहेत. संपूर्ण रेल्वे तिकीट प्रणाली डिजीटल करण्याचे काम सुरू असल्याचा रेल्वेचा दावा आहे.

अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, १९ टक्के काउंटर तिकीट छपाईचे काम बाहेरून केले जात आहे. देशभरात सुमारे ७४ प्रिंटिंग प्रेस आहेत, जिथे ९५ टक्के रेल्वे तिकिटे छापली जातात. रेल्वेच्या पाच प्रिंटिंग प्रेसमध्ये केवळ पाच टक्केच छपाई होत आहे. याशिवाय रेल्वेच्या छापखान्यात तिकीट छपाई महाग आहे, तर बाहेरून स्वस्त दरात तिकीट छापले जात आहेत. मुद्रणालयात नियुक्त केलेल्या कर्मचाऱ्यांना अन्यत्र नियुक्त करण्यात येणार आहे. यंत्रे, वनस्पती आणि इतर साहित्यासह जमिनीची विल्हेवाट विभागीय रेल्वेद्वारे केली जाईल.