असे एक महादेवाचे मंदिर जिथे मंदिरात नंदी नाही जाणून घ्या हे मंदिर कुठे आहे?

भगवान शंकराच्या प्रत्येक मंदिरात तुम्ही नंदीला पाहिले असेल, जे त्याच्याबरोबर बसलेले दिसत आहेत. जगभरात हजारो मंदिरे आहेत जिथे नंदी नेहमीच भगवान शंकराच्या जवळ असतात, परंतु आज ज्या शिवमंदिराबद्दल बोलत आहे तेथे भगवान शिव यांचे प्रिय वाहन नंदी त्याच्याबरोबर नाही. होय, हे खरं आहे आणि जगातील एकमेव मंदिर आहे जिथे शिवभक्त नंदी त्यांच्याबरोबर नसतात, ही मंदिरं कपालेश्वर महादेव मंदिर म्हणून ओळखली जातात.

तर मग आपण जाणून घेऊया भगवान शिवमूर्तीसमोर नंदी हे त्यांचे आवडते वाहन का नाही?

यामागील कारण देखील खूप मनोरंजक आहे. अशी वेळ आहे जेव्हा ब्रह्मादेव यांचे पाच मुख होते. या चारही स्वातंत्र्यांनी देवाला प्रार्थना केली पण एक चेहरा त्यांच्यावर वाईट गोष्टी करीत होता. तेव्हा भगवान शिवने आपला चेहरा ब्रह्मदेवाच्या शरीरापासून विभक्त केला, ज्यामुळे भगवान शिव यांना ब्रह्मचर्य पाप वाटले. या पापापासून मुक्त होण्यासाठी भगवान शिवने संपूर्ण विश्वावर भटकंती केली, परंतु ब्रह्मनापासून मुक्ती मिळविण्याचा मार्ग त्यांना सापडू शकला नाही. जेव्हा ते समेश्वरला भेटले, त्या वासराने भगवान शिव यांना केवळ मोक्ष मिळवण्याचा उपाय सांगितला नाही, तर त्यास आपल्याबरोबर घेतले.

तेथे वासराच्या रुपात स्वत: नंदी होते.त्याने स्नान केल्याने भगवान शिव यांना गोदावरीच्या राम कुंडात स्नान करण्यास सांगितले, कारण तेथेच स्नान केल्याने भगवान ब्रह्मचर्य पापातून मुक्त होऊ शकतात. नंदीमुळे भगवान शिव यांना भगवान ब्रह्माच्या हत्येच्या अपराधातून मुक्त करण्यात आले. शिवाने त्याला गुरु केले, म्हणून त्याने नंदीला या मंदिरात स्वत: समोर बसण्यास नकार दिला.

नाशिक शहरातील प्रसिद्ध पंचवटी भागात गोदावरी किनाऱ्याजवळ पालेश्वर महादेव मंदिर आहे. पुराणात अशी कथा आहे की देशातील हे पहिले मंदिर आहे जिथे भगवान शिव यांच्या समवेत नंदी नसते. हे त्याचे वैशिष्ट्य आहे.

आणि कथांनुसार, एके दिवशी ते संवेश्वरमध्ये बसले होते, जेव्हा त्याच्या समोर एक गाय आणि तीच वासरु एका ब्राह्मणच्या घरासमोर उभे होते, तेव्हा तो एका ब्राम्हण वासराच्या नाकात दोरी घालणार होता. वासरु त्याच्या विरोधात होते, वासराला ब्राह्मणाच्या धोरणाच्या निषेधार्थ ठार मारण्याची इच्छा होती.त्यावेळी त्या गाईने त्याला सांगितले की मुला, तूला ब्राह्मणाचे पाप लागेल।

त्या वासराने उत्तर दिले की ब्रह्म हत्या करण्याच्या पापातून मुक्त होण्याचा मार्ग मला माहित आहे. हा संवाद ऐकून त्याच्या मनात शिवजी जागृत झाले , वासराने त्याच्या नाकात दोरी घालणाऱ्या ब्राह्मणाला शिंगाने मारले, त्या ब्राह्मणचा मृत्यू झाला.

ब्रह्माच्या हत्येमुळे वासराला काळी पडली, त्यानंतर वासराने तेथून निघण्यास सुरवात झाली, शिव देखील त्याच्या मागे गेला. बछडा गोदावरी नदीत रामकुंडावर आला. तेथे त्याने स्नान केले, त्या स्नानातून ब्राह्मणला मारण्याच्या पापातून तो मुक्त झाला, वासरालाही त्याचा पांढरा रंग प्राप्त झाला. त्यानंतर शिवनेही तेथे आंघोळ केली आणि त्यालाही ब्रह्म हत्या करण्याच्या पापातून मुक्ती मिळाली.

गोदावरी नदीजवळ एक डिग्री होते, शिवजी तिथे गेले आणि त्याला पाहून गायीची वासरु म्हणजे नंदीही तेथे आला. नंदीमुळेच शिवजी ब्राह्मणांच्या हत्येपासून मुक्त होऊ शकले, म्हणून त्यांनी नंदीला समोर बसण्यास मनाई केली, म्हणूनच या मंदिरात नंदी नाही.

असे म्हटले जाते की भगवान राम यांनी या कुंडमध्ये आपल्या वडिलांचे श्राद्ध देखील केले होते अर्थात राजा दशरथाच्या श्राद्ध या व्यतिरिक्त या संकुलात अनेक मंदिरे आहेत. कपालेश्वर मंदिरासमोरील गोदावरी नदीच्या पलिकडे प्राचीन सुंदर नारायण मंदिर आहे.

वर्षातून एकदा हरिहर महोत्सव असतो, त्या वेळी बालेश्वर आणि सुंदर नारायण दोन्ही गोदावरी नदीवरील देवांच्या तोंडावर आणले जातात आणि ते एकमेकांना मिसळले जातात, ते अभिषेक करतात. याशिवाय महाशिवरात्री ला येथे मोठा उत्सव साजरा केला जातो आणि सावन महिन्यात या मंदिरात शिवभक्तांची रांग लागते दर्शनासाठी.